Blog
Umowa o przyłączenie do sieci elektrycznej.
Autor
mgr inż. Maciej Zieliński
Dyrektor ds. Operacji
Umowa o przyłączenie do sieci elektrycznej.
Autor
mgr inż. Maciej Zieliński
Dyrektor ds. Operacji
Umowa o przyłączenie domu bądź działki do sieci w polskim prawie w głównej mierze jest regulowane przez Prawo energetyczne[1]. Doniosłość rozpatrywanej problematyki dla praktyki obrotu jest oczywista z uwagi na to, iż każdego dnia zawieranych jest wiele różnych umów o przyłączenie i nierzadko na tym tle powstają spory, które rozstrzyga Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, jak również w ostateczności sądy. Niewątpliwie zagadnienie umowy o przyłączenie do sieci rodzi za sobą wiele interesujących pytań teoretycznych, m.in. o publicznoprawny bądź prywatnoprawny charakter umowy o przełączenie, skutki naruszenia obowiązku zawarcia tejże umowy, istotę świadczenia wynikającego z umowy o przyłączenie, itp.
Przyłączenie domu lub przyłączenie do działki wymaga szczególnej regulacji prawnej z uwagi na to, iż przedsiębiorcy gazowi oraz elektroenergetyczni (m.in. Stoen, PGE czy Energa Operator) były wcześniej kontrolowane przez państwo i z tego powodu przyjęto założenie, iż działały w interesie publicznym a co za tym idzie – będą stawiać ochronę konsumentów przed dążeniem do maksymalizacji wyników finansowych, w szczególności w aspekcie udzielenia gwarancji przyłączenia do sieci oraz gotowości do obsługi nierentownych/niezyskownych klientów. Na wskutek prywatyzacji operatorów energetycznych pojawiało się ryzyko, że nie będą dążyli do pełnej realizacji przyłączeń do sieci ze względu na konieczność optymalizacji kosztów operacyjnych bądź też nie będą dążyli do zapewnienia zaopatrzenia klientów w prąd w odległych rejonach za odpłatnością w rozsądnej wysokości[2]. W tym kontekście słuszne jest wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci. Tym bardziej, że zachodzi konieczność uregulowania, jak również usystematyzowania procesu przyłączenia domu/działki czy placu budowy do sieci w celu zapewnienia przejrzystości, bezpieczeństwa oraz przede wszystkim sprawiedliwości w dostępie do energii elektrycznej – eliminując potencjalne spory i nieporozumienia. Należy również wskazać, że rozpatrywany obowiązek ma również na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego konsumenta z uwagi na to, iż umowa przyłączeniowa precyzuje warunki techniczne przyłączenia, co niewątpliwie wywiera bardzo istotny wpływ na bezpieczeństwo instalacji oraz eksploatacji sieci energetycznej. Co więcej umowa stanowi niejako formę ochrony zarówno odbiorcy, jak i operatora energetycznego (m.in. Stoen) – ujęte w tejże umowie prawa i obowiązku obu stron, co stanowi działanie zapobiegawcze arbitralnym działaniom i niejako zapewnia sprawiedliwe traktowanie. Należy dodatkowo podkreślić, że umowa przyłączeniowa wpisuje się niejako w ogólną politykę energetyczną państwa polskiego, który dąży do racjonalnego wykorzystania zasobów oraz zrównoważonego rozwoju.
[2] J. Pokrzywniak, Umowa o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, gazowej lub ciepłowniczej oraz obowiązek jej zawarcia. Zagadnienia cywilnoprawne, Wyd. LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2013, s. 20.
Kwestie statuujące obowiązek zawarcia umowy przyłączeniowej w Prawie energetycznym ujęte zostały w art. 7. Główną zasadą jest obowiązek operatora energetycznego (np. Stean) do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci – na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania. Przy czym ustawodawca zastrzegł, iż w pierwszej kolejności dotyczy przyłączenia mikroinstalacji bądź przyłączenia zakładu wytwarzania energii pod warunkiem, że żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci, jak i odbioru[3].
W prawie energetycznym szczegółowo uregulowany został aspekt odmowy zawarcia umowy przyłączeniowej bądź przyłączenia w pierwszej kolejności mikroinstalacji czy też zakładu wytwarzania energii z odnawialnego źródła. Ustawodawca zobowiązał operatora energetycznego do niezwłocznego powiadomienia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE), jak i zainteresowanego podmiotu o odmowie wraz z podaniem przyczyny[4]. Należy jednak podkreślić, iż odmowa może nastąpić wyłącznie z powodu braku warunków technicznych bądź ekonomicznych przyłączenia, jak również w sytuacji, gdy wnioskodawca nie spełnia warunków przyłączenia.
Ustawodawca dopuszcza możliwość złożenia wniosku do Prezesa URE przez podmiot, któremu odmówiono przyłączenia domu/działki/placu budowy do sieci energetycznej. W tej sytuacji zastosowanie ma art. 8.2 Prawa energetycznego – Prezes URE może wydać na wniosek jednej ze stron postanowienie, w którym określa warunki podjęcia bądź kontynuowania dostaw do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sporu.
Niewątpliwie Prawo energetyczne w sposób kompleksowy reguluje zasady zaopatrzenia w energię, jak również działalność operatorów energetycznych oraz kompetencje organów w sprawach gospodarki energią elektryczną.
W świetle Konstytucji RP[5] – obowiązek zawarcia umowy przyłączeniowej wynika przede wszystkim z zasady równości wobec prawa, wolności gospodarczej oraz z regulacji prawnych ujętych w Prawie energetycznym. Trzeba wskazać, że w tym akcie prawnym nie uregulowano wprost obowiązku zawarcia umowy przyłączeniowej, lecz jedynie zasady, jakie nakłada na operatorów energetycznych oraz wnioskodawców.
Wynika z art. 32 Konstytucji RP o następującej treści: Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Oznacza to, że operatorzy energetyczni nie mogą w sposób arbitralny odrzucać wniosków o przyłączenie do sieci, jak również odmówić zawarcia umowy przyłączeniowej bez przestrzegania zasady równoprawnego traktowania wnioskodawców.
Ma związek z zasadą wolności gospodarczej, która może być ograniczona w sposób proporcjonalny do celu, jakiemu służą. Oznacza to, że ograniczenia nie mogą być nieuzasadnione. W odniesieniu do umowy przyłączeniowej – operator energetyczny nie może w sposób arbitralny odmówić przyłącza do sieci, jak również bez podania przyczyny technicznej bądź ekonomicznej. Tego rodzaju zasada znajduje uzasadnienie w ochronie ważnych interesów publicznych, tj. bezpieczeństwo energetyczne.
Proces przyłączenia w kontekście sprawiedliwości społecznej odnosi się do idei włączenia wszystkich osób do społeczeństwa – zapewniając wszystkim dostęp do zasobów (w szczególności do energii), jak również możliwości i praw. Dzięki tej zasadzie eliminowane są bariery, które uniemożliwiają poszczególnym jednostkom społecznym uczestnictwo w pełni w życiu społecznym, politycznym czy ekonomicznym[6].
Zgodnie z art. 7.2 Prawa energetycznego – umowa o przyłączenie do sieci powinna zawierać co najmniej postanowienia określające termin realizacji przyłączenia, wysokość opłaty za przyłączenie, zakres niezbędnych robót przy realizacji przyłączenia, jak również miejsca rozgraniczenia własności sieci operatora energetycznego. Każdy operator energetyczny posiada zindywidualizowaną treść umowy o przyłączenie. W przypadku operatora Stoen – szczegółowa treść umowy o przyłączenie do sieci obejmuje[7]:
Obligatoryjnym elementem zawarcia umowy przyłączeniowej jest obowiązek operatora energetycznego do informowania wnioskodawcy o postępach, jak i realizacji umowy oraz do niezwłocznego zgłaszania do URE w przypadku odmowy wydania warunków przyłączenia do sieci energetycznej.
W świetle Kodeksu cywilnego obowiązuje zasada swobody zawierania umów, która stanowi jeden z szczególnie doniosłych reguł umożliwiający funkcjonowanie obrotu gospodarczego. Strony zawierające umowę o przyłączenie mogą ułożyć stosunek prawny według własnego uznania pod warunkiem, że cel bądź treść umowy nie był sprzeczny z właściwością (naturą) tegoż stosunku, jak również ustawie oraz zasadom współżycia społecznego[8]. W przypadku umowy przyłączeniowej ze Stoen Operator, to tryb zawarcia umowy może być trojakiego rodzaju (patrz rysunek 1).
Rysunek 1. Tryb zawarcia umowy o przyłączenie do sieci energetycznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Stoen Operator, Jak podpisać umowę o przyłączenie? https://stoen.pl/pl/aktualnosc/jak-podpisac-umowe-o-przylaczenie [dostęp: 10.07.2025]
U operatora energetycznego Stoen – wybór sposobu zawarcia umowy jest możliwy w chwili składania wniosku o przyłączenie. Ze względu na wygodę, prostotę oraz oszczędność czasu – rekomendowane są zdalne formy zawierania umowy przyłączeniowej. Możliwość zawierania umów na odległość przez wnioskodawców została wprowadzona wraz z nowelizacją Kodeksu cywilnego w 2003 roku jako odpowiedź na nowe potrzeby obrotu gospodarczego, zaś szczegółowe regulacje z tym związane zostały ujęte w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny[9]
[9] Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, Dz.U. z 2000 roku, nr 22, poz. 271.
Aspekty związane z umową przyłączeniową w polskim prawie w głównej mierze uregulowane zostały Prawem energetycznym. Co do zasady – operatorzy energetycznie mają obowiązek zawarcia umowy przyłączeniowej z wnioskodawcą pod warunkiem, że istnieją techniczne, jak i ekonomiczne warunki oraz wnioskodawca spełnia warunki przyłączenia i odbioru do/z sieci energetycznej. Konstytucja RP ujmuje główne zasady dotyczące umów o przyłączenie do sieci energetycznej (w sposób pośredni). W aspekcie trybu zawarcia umowy przyłączeniowej obowiązuje zasada swobody zawierania umów, zaś pewne ograniczenia zostały ujęte w Kodeksie cywilnym. Tryb zawarcia umowy może być różnorodny, zaś w przypadku operatora energetycznego Stoen – możliwy jest tradycyjne bądź zdalne zawieranie umów przyłączeniowych.
Bibliografia
